Żegnamy prof. Andrzeja Walickiego
20 sierpnia zmarł prof. Andrzej Walicki, wybitny filozof i historyk idei, współtwórca warszawskiej szkoły historii idei, członek rzeczywisty PAN, przez wiele lat związany z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN, emerytowany profesor Uniwersytetu Notre Dame (USA), badacz myśli rosyjskiej, historii polskiej filozofii i myśli społecznej, historii marksizmu i liberalizmu. Wychował w kraju i zagranicą grupę uczniów, którzy stali się ważnymi badaczami rosyjskiej myśli. Bez znajomości jego prac nie sposób zrozumieć Rosji. Jego synteza dziejów myśli rosyjskiej od Oświecenia do marksizmu była przez ćwierć wieku podręcznikiem akademickim w USA.
Należał do pokolenia wybitnych intelektualistów października 1956 r. Poprzez swoje liczne i różnorodne przyjaźnie intelektualne np. z filozofem Izajaszem Berlinem, i zaangażowanie w działalność licznych, krajowych i międzynarodowych, towarzystw naukowych i społecznych, m.in. Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i Stowarzyszenie Doświadczenie i Przyszłość oddziaływał na polską i międzynarodową debatę naukową światopoglądową. Przyjaźnie, rozmowy, wymiana myśli były dla niego niesłychanie ważne. Razem z takimi osobami jak prof. Barbara Skarga, prof. Jan Garewicz, prof. Zbigniew Ogonowski, prof. Lecz Szczucki i inni tworzył ważne, opiniotwórcze środowisko w IFiS PAN.
Razem m.in. z prof. Bronisławem Baczką, prof. Leszkiem Kołakowskim i prof. Jerzym Szackim był współtwórcą tzw. warszawskiej szkoły historyków idei.
Był uczniem Sergiusza Hessena Studiował filozofię na Uniwersytecie Łódzkim, a potem filozofię i rusycystykę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1953 r. otrzymał tytuł magistra filozofii UW. Obronił doktorat w 1957 r. na UW, a habilitację uzyskał w 1964 w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, w którym pracował do 1980 roku. Tytuł profesora otrzymał w 1972 w wieku 42 lat.
Był m.in. wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Filozoficznych PAN (1968–69), członkiem Komitetu Nauk Historycznych PAN, redaktorem naczelnym czasopisma „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” (1968–1981), wiceprzewodniczącym Komisji Historii Myśli Społecznej i Politycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego (1975–1981), członkiem kolegium redakcyjnego czasopisma “Critical Review. Journal of Books and Ideas” (od 1988).
Był związany z szeregiem uczelni zagranicznych. W latach 1981–1986 jako Senior Research Fellow na Australijskim Uniwersytecie Narodowym w Canberze. W latach 1986–1999 prowadził katedrę historii idei na Uniwersytecie Notre Dame (USA). Jako profesor wizytujący wykładał m.in. na Uniwersytecie Stanforda (1976). Utrzymywał ścisłe kontakty z Uniwersytetem w Oxfordzie.
W 1998 roku otrzymał Nagrodę im. Eugenia Balzana (Włochy), najważniejszą europejską nagrodę w dziedzinie humanistyki, za wkład w badanie dziejów myśli rosyjskiej i polskiej.
W 1999 roku został udekorowany przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a w 2005 roku otrzymał z rąk prezydenta Kwaśniewskiego Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.
W 2015 otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Inne nagrody i wyróżnienia: Nagroda PAN za najlepszą książkę roku w dziedzinie filozofii (1971); nagroda Sekretarza Naukowego PAN za antologię „Filozofia i myśl społeczna w latach 1831–1864″ (1979) oraz „Zarys dziejów filozofii polskiej 1815-1918″ (redakcja i współautorstwo, 1983); nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1983); nagroda Fundacji Johna Simona Guggenheima (1991); American Association for the Advancement of Slavic Studies Wayne S. Vucinich Book Prize za książkę “Marxism and the Leap to the Kingdom of Freedom” (1996); nagroda specjalna tygodnika „Polityka” (1997); nagroda specjalna „Przeglądu Wschodniego” (2005), Warszawska Premiera Literacka za autobiografię „Idee i ludzie” (2010).
Poświęcono mu z okazji jubileuszu 80-lecia specjalne, obszerne numery periodyków „Przegląd Filozoficzno-Literacki” (nr 4/2010) i „Przegląd Filozoficzny” (nr 1/2011). Prof. Andrzej Walicki jest też doktorem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego, a na Uniwersytecie Warszawskim otrzymał – będące odpowiednikiem doktoratu honoris causa – odnowienie doktoratu na Uniwersytecie Warszawskim (2011).
Był autorem ok. 500 prac z zakresu filozofii społeczno-politycznej, tłumaczonych na wiele języków. Liczne anglojęzyczne publikacje, w tym zwłaszcza o filozofii XIX i XX stulecia, przybliżyły polską kulturę zachodniemu odbiorcy. Ważniejsze publikacje: W kręgu konserwatywnej utopii (1964); Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego (1970); Rosyjska filozofia i myśl społeczna. Od Oświecenia do marksizmu (1973); Trzy patriotyzmy. Trzy tradycje polskiego patriotyzmu i ich znaczenie współczesne (1991); Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii (1996); Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej (2000); Mesjanizm Adama Mickiewicza w perspektywie porównawczej (2006); Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii (2013); O Rosji inaczej (2019).
Był uczonym, który uczestniczył w najważniejszych dyskusjach humanistyki XX wieku, wpłynął na sposób rozumienia kwestii rosyjskiej, dawnej i współczesnej.
Będzie nam Go brakowało.
