Teoria spiskowa Okrągłego Stołu a dzisiejsze podziały polityczne w Polsce

Serdecznie zapraszamy na seminarium Zakładu Socjologii Teoretycznej i Zespołu Badań nad Zmianą Społeczną i Tradycją z cyklu “Lokalne, regionalne, krajowe i ponadnarodowe: cztery spojrzenia na zmianę społeczną i ład społeczny”, które odbędzie się on-line w poniedziałek, 29 czerwca 2020 r., o godz. 15.00. Prof. dr hab. Mirosław Kofta wygłosi referat pt. Teoria spiskowa Okrągłego Stołu a dzisiejsze podziały polityczne w Polsce.

Wszystkie osoby, które chcą w nim uczestniczyć, proszone są o zgłoszenie na adres: publicrelations@ifispan.edu.pl.

Rozmowy Okrągłego Stołu w r. 1989 zainicjowały szybkie przejście od tzw. „realnego socjalizmu” do liberalnej demokracji i gospodarki rynkowej w stylu zachodnim. Wkrótce po zmianie systemowej pojawiła się teoria spiskowa: Przy Okrągłym Stole doszło do tajnego porozumienia między komunistycznymi władzami i zdrajcami „Solidarności”, zapewniającego komunistom rzeczywiste utrzymanie władzy w nowym systemie i bezkarność. Teoria ta, początkowo podzielana jedynie przez radykalne, mniejszościowe skrzydło „Solidarności”, dzisiaj wyznawana jest przez wielu przedstawicieli partii rządzącej. W moim wystąpieniu przedstawię wyniki badania, zrealizowanego w r. 2018 na próbie quasi-reprezentacyjnej, dotyczącego roli wspomnianej teorii (a także innych teorii spiskowych) w fundamentalnym podziale politycznym, jakiego jesteśmy dziś w Polsce świadkami. Badanie wskazuje, że spiskowa teoria Okrągłego Stołu – popierana zdecydowanie przez elektorat konserwatywno-prawicowy i odrzucona przez liberalny (anty-PiS) – jest częścią szerszego syndromu przekonań spiskowych n.t. rzeczywistości politycznej w naszym kraju. Jej zwolennicy okazują wysokie zaufanie do „rządzących” i skłonni są usprawiedliwiać istniejący system. Co istotne, wiara w spisek Okrągłego Stołu ’89 jest ważnym predyktorem stabilności preferencji politycznych: wśród zwolenników PiSu umacnia chęć glosowania na tę samą partię w przyszłych wyborach, wśród zwolenników anty-PISu – skłania do zmiany preferencji politycznych. W konkluzji, badanie wskazuje, że teorie spiskowe odgrywają fundamentalną rolę w polskim życiu politycznym – są ważnym źródłem podziałów społecznych, oraz czynnikiem o potencjalnie dużym znaczeniu w zachowaniach politycznych (np. decyzjach wyborczych).

Mirosław Kofta (ur. 1945), profesor psychologii, Uniwersytet Warszawski (od 1973 do teraz). Psycholog społeczny. Prowadzi badania nad motywem kontroli (zwłaszcza – nad konsekwencjami deprywacji kontroli, np. wyuczoną bezradnością, procesami przetwarzania informacji, rozumowaniem moralnym, myśleniem spiskowym), stereotypami i uprzedzeniami, antysemityzmem, dehumanizacją. Autor monografii “Samokontrola a emocje” (PWN 1979), współautor “Psychologii Okrągłego Stołu” (Smak Słowa, 2019) oraz artykułów m.in. w Journal of Experimental Psychology: General, Journal of Personality and Social Psychology, Journal of Social Issues, European Journal of Social Psychology, Political Psychology, British Journal of Social Psychology. Współzałożyciel Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej oraz Instytutu Studiów Społecznych ISS UW i jego pierwszy dyrektor (obecnie: przewodniczący Rady Naukowej ISS). Kierownik Katedry Psychologii Osobowości na Wydziale Psychologii UW (1996-2008). Członek Rady Narodowego Centrum Nauki (2010-2012). Wyróżniony Nagrodą Ministra Nauki i Szk. Wyższego za całokształt dorobku (2015).

• Wprowadzenie profesor Joanny Kurczewskiej
• Wystąpienie prof. Mirosława Kofty
• Pierwsze komentarze: prof. Michał Bilewicz (UW); prof. Radosław Markowski (SWPS); prof. Jacek Kurczewski (UW)
• Dyskusja
• Dr Wiktor Soral (UW), współautor badania, będzie obecny.