MŁODZIEŻOWY STRAJK KLIMATYCZNY – wstępne wyniki badania ankietowego wśród strajkujących

15 marca 2019 r. w wielu miastach w Polsce (jak i na świecie) po raz pierwszy w tak widoczny sposób strajkowała młodzież. Był to strajk zupełnie inny od strajków dorosłych. Młodzi demonstranci wyszli na ulice wyrazić swój sprzeciw wobec polityki według nich rujnującej planetę, na której będą dorastać. Czy oznacza to, że rośnie nowe pokolenie osób zaangażowanych społecznie?

Badanie uczestników strajku klimatycznego odbyło się jednocześnie w dziewięciu krajach, z użyciem ujednoliconej ankiety, dzięki czemu możemy prześledzić nie tylko, kto demonstrował w Polsce, ale także, czy Polska młodzież uczestnicząca w strajku klimatycznym wyróżnia się na tle swoich rówieśników. Badanie w Warszawie przeprowadziła grupa badawcza Demonstracje w Polsce, działająca przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Podczas demonstracji nasz zespół skontaktował się z ponad tysiącem osób, wśród których przeprowadziliśmy niemal 200 krótkich wywiadów. Ponadto rozdaliśmy 916 zaproszeń do wypełnienia obszernej ankiety już po demonstracji – otrzymaliśmy 198 zwrotów.

Młodzieżowy Strajk Klimatyczny to oddolna inicjatywa na rzecz ochrony planety. To element globalnego ruchu uczniów i uczennic, dla którego inspiracją było wystąpienie Grety Thurnberg na COP24 w Katowicach. Mająca 16 lat szwedzka aktywistka klimatyczna zaprotestowała wówczas przeciwko bierności rządzących wobec zmian klimatycznych. 15 marca uczniowie i studenci protestowali w 100 krajach.

Badanie potwierdza, że Młodzieżowy Strajk Klimatyczny (MSK) to wydarzenie, w którym brali udział przede wszystkim młodzi ludzie. 88% uczestników nie ukończyło osiemnastego roku życia – dla porównania, np. w Niemczech tylko 52% uczestników i uczestniczek nie ukończyło 18 lat. Co więcej, zaledwie 5% osób uczestniczących w warszawskim strajku nie było osobami uczącymi się (tj. uczniem lub studentem).

W większości w demonstracji w Warszawie uczestniczyły młode kobiety: stanowiły niemal 70% osób obecnych na demonstracji 15 marca, podczas gdy średnio we wszystkich krajach kobiety stanowiły nieco ponad 55% uczestników.

Przyglądając się pochodzeniu młodzieży biorącej udział w Młodzieżowym Strajku Klimatycznym, można zauważyć, że są to osoby, których oboje rodziców w ogromnej większości ma wykształcenie wyższe. W niemal 80% oboje rodziców ma wykształcenie wyższe, przy czym w całej badanej grupie częściej to matki ukończyły studia wyższe (81%) niż ojcowie (77%).

Demonstrująca młodzież raczej nie identyfikuje się z żadną partią i w większości przypadków nie identyfikuje się z klasycznym podziałem sceny politycznej na lewicę i prawicę. Jest to wyjątkowa sytuacja w porównaniu do pozostałych demonstracji odbywających się w Polsce, podczas których uczestnicy najczęściej w jasny sposób deklarują swoją orientację polityczną.

W odpowiedzi na pytanie, na ile uczestnicy identyfikują się z lewą lub prawą stroną sceny politycznej, około 20% osób wskazało, że podział ten nie ma dla nich znaczenia, a kolejne 15%, że nie ma zdania na ten temat. Pozostałe osoby wskazują na poglądy raczej lewicowe (choć nie skrajne). W skali od 0 do 10, gdzie 0 to „lewica”, a 10 „prawica”, średnia wskazań wyniosła 5, natomiast mediana – 4. Dwie trzecie demonstrantów nie identyfikuje się z żadną partią polityczną. W przeciwieństwie do ich rówieśników z innych krajów jest to bardzo wysoki odsetek, gdyż średnia ta dla uczestników ze wszystkich badanych krajów wyniosła jedynie 36%.

Prawie 46% młodych uczestników MSK nigdy wcześniej nie brało udziału w demonstracjach, a 42% w jednej do pięciu. Dorośli uczestnicy strajku klimatycznego są dużo bardziej doświadczeni w protestach, dla 17% był to pierwszy protest, 40% brało wcześniej udział w 1–5 protestach, pozostali robili to częściej.

Brak zaufania do rządu jest wśród protestujących duży, choć młodzi ludzie są nieco mniej krytyczni niż dorośli.

Choć młodzież nieco bardziej jest skłonna ufać działaniom rządu, to jednocześnie mniej niż dorośli wierzy w to, że rząd może rozwiązać problemy ekologiczne. 71% młodych nie wierzy, że rząd jest w stanie rozwiązać problemy związane z ochroną środowiska, wobec 32% dorosłych.

Młodzi z kolei są znacznie bardziej skłonni wierzyć przedsiębiorstwom i rynkowi, 42% uważa, że są w stanie rozwiązać problemy z ochroną środowiska, podczas gdy pogląd ten popiera zaledwie 32% dorosłych. Polska młodzież różni się od swoich rówieśników strajkujących w państwach zachodnich, gdzie tylko 11% podziela ten pogląd.

Uczestnicy Warszawskiego Strajku Młodzieżowego stanowią więc grupę, która jest nieufna w stosunku do klasycznej polityki (partii, rządu itd.) i która przy rozwiązaniu wyzwań ekologicznych bardziej wierzy w pomoc przedsiębiorstw aniżeli rządów. Równocześnie jest to grupa wyróżniająca się także na tle swoich rówieśników demonstrujących w społeczeństwach zachodnich (wiek, płeć, profil polityczny itd.).

Obszerny raport zostanie opublikowany na stronach grupy badawczej. W razie pytań prosimy o kontakt z kierownikiem projektu, dr Piotrem Kocybą (piotr.kocyba@ifispan.waw.pl).

Piotr Kocyba, Małgorzata Łukianow

Print Friendly, PDF & Email

IFiS PAN

Log In

Create an account
Europejski Sondaż Społeczny | European Social SurveyEuropejski Sondaż Społeczny | European Social Survey