ESS

Dobór próby

DOBÓR PRÓBY W 9. EDYCJI  EUROPEJSKIEGO SONDAŻU SPOŁECZNEGO W POLSCE

Próba do badania Europejski Sondaż Społeczny ma charakter losowy i jest realizowana do wyczerpania. Przedmiotem doboru są osoby mieszkające w Polce. Populacja badana obejmuje ludność w wieku 15 lat lub więcej. W fazie losowania przyjęto, że do osób spełniających kryterium wieku zaliczone zostaną osoby urodzone nie później niż 1 września 2003 roku. Próba do badania została dobrana z operatu PESEL prowadzonego przez Ministerstwo Cyfryzacji.

Dobór próby miał charakter losowania wielostopniowego. Zgodnie z założeniami badania liczebność próby losowanej została wyznaczona w taki sposób, aby zapewnić przynajmniej 1706 zrealizowane wywiady, co gwarantuje osiągnięcie tzw. efektywnej wielkości próby na poziomie przynajmniej 1500 osób (tj, przy pewnych założeniach próba 1706 osób pozwala estymować parametry z dokładnością porównywalną do tej, jaką by uzyskano przy próbie prostej, bezzwrotnej o liczebności 1500 osób). Oszacowując liczebność próby założono, że poziom realizacji (response rate) – tj. stosunek liczby wywiadów zakończonych sukcesem do liczby wylosowanych osób, które należą do badanej populacji – wyniesie w przybliżeniu 70%. Dodatkowo uwzględniono, że operat PESEL obejmuje osoby, które nie wchodzą w zakres badanej populacji (tzw. kategorii ineligibles, m. in. osoby mieszkające w momencie badania za granicą, osoby zmarłe pomiędzy momentem losowania próby a rozpoczęciem badania). Na podstawie dostępnych źródeł i poprzednich edycji ESS ich odsetek został oszacowany na 9,1%. Z tych względów liczebność losowanej próby została ustalona na 2700 osób. Poniżej pokrótce opisujemy najważniejsze kwestie związane z doborem próby w ESS9.

OPIS DOBORU PRÓBY

Specyfiką doboru próby do badania Europejski Sondaż Społeczny jest podział  populacji ludności Polski na dwie części, w ramach których losowanie przebiegało według odmiennych schematów. Pierwsza część objęła populację osób mieszkających w miastach o wielkości ponad 50 tys. mieszkańców, zaś druga osoby mieszkające w pozostałych miejscowościach (miasta poniżej 50 tys. mieszkańców oraz wsie). Poniżej omawiamy schemat doboru próby w obydwu podzbiorowościach.

DOBÓR PRÓBY W MIASTACH PONAD 50 TYS. MIESZKAŃCÓW

Wielkość populacji ludności w wieku 15 lub więcej lat mieszkającej w miastach ponad 50 tys. mieszkańców wynosi 11 885 332 osób. Kategoria ta obejmuje 84 miasta, w sumie ludność tych miast stanowi 36,45% ogółu populacji ludności Polski w wieku 15 lub więcej lat.

Próba w tej części populacji została dobrana jako próba prosta losowana bezzwrotnie w każdym mieście osobno. Mówiąc inaczej, próba w tej części miała charakter warstwowy, przy czym każde miasto stanowiło odrębną warstwę. Osoby losowane były bezpośrednio spośród wszystkich mieszkańców danego miasta [1] , z pominięciem fazy wiązkowania. Schemat prostej próby losowej zastosowano z tego względu, że jest on bardziej efektywny niż wiązkowanie.

W każdym z 84 miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców osobno określono liczbę osób, która zostanie wylosowana. Liczby te ustalono jako proporcjonalne do udziału ludności w wieku 15 lub więcej lat w danym mieście do ogółu populacji w tym wieku (opieraliśmy się na danych GUS, opisujących stan z 31 grudnia 2017 roku). Informacje o liczebności próby w poszczególnych miastach przedstawia tabela 1.

DOBÓR PRÓBY W MIASTACH PONIŻEJ 50 TYS. MIESZKAŃCÓW ORAZ NA WSI

W przypadku pozostałej części populacji — obejmującej miasta o liczebności populacji poniżej 50 tys. mieszkańców oraz ludność zamieszkałą na wsi (łącznie 20 724 007 osób, tj. 63,55% ogółu populacji ludności Polski w wieku 15 lat lub więcej) — zastosowano odmienny schemat losowania próby, a mianowicie dwustopniowy losowy dobór warstwowy. W przypadku rozważanej klasy miejscowości w pierwszej fazie losowano nie pojedyncze osoby, lecz miejscowości, z których następnie losowano wiązki 4-osobowe.

Dobór miejscowości miał charakter doboru warstwowego, przy czym warstwy wyróżniono ze względu na (i) kategorię wielkości miejscowości (wieś, miasto do 10 tys. mieszkańców, miasto 10-20 tys. mieszkańców, miasto 20-50 tys. mieszkańców) oraz (ii) województwo. Łącznie wyróżniono więc 64 warstwy. W obrębie każdej warstwy miejscowości zostały dobrane metodą losowania ze zwracaniem, przy czym prawdopodobieństwa losowania poszczególnych miejscowości przyjęto jako proporcjonalne do ich wielkości (tj. proporcjonalnie do liczby mieszkańców w wieku 15 lat lub więcej). W kolejnym etapie w ramach każdej z wylosowanych miejscowości (miasta lub wsi) losowana była wiązka 4-osobowa tj. losowano 4 osoby w sposób prosty, bezzwrotny.

 Tabela 1. Wielkości populacji osób w wieku 15 lat lub więcej w miastach o liczebności populacji ponad 50 tys. mieszkańców

Województwo TERYT Miasto Ludność 15+ Wielkość próby
Dolnośląskie 0203011 Głogów 58 058 5
Dolnośląskie 0211011 Lubin 62 649 5
Dolnośląskie 0219011 Świdnica 50 331 4
Dolnośląskie 0261011 Jelenia Góra 70 363 6
Dolnośląskie 0262011 Legnica 86 467 7
Dolnośląskie 0264029 Wrocław Fabryczna 174 596 14
Dolnośląskie 0264039 Wrocław Krzyki 150 277 12
Dolnośląskie 0264049 Wrocław Psie Pole 84 494 7
Dolnośląskie 0264059 Wrocław Stare Miasto 42 926 4
Dolnośląskie 0264069 Wrocław Śródmieście 96 106 8
Dolnośląskie 0265011 Wałbrzych 99 713 8
Kujawsko-Pomorskie 0407011 Inowrocław 63 977 5
Kujawsko-Pomorskie 0461011 Bydgoszcz 305 152 25
Kujawsko-Pomorskie 0462011 Grudziądz 81 718 7
Kujawsko-Pomorskie 0463011 Toruń 174 069 14
Kujawsko-Pomorskie 0464011 Włocławek 97 104 8
Lubelskie 0661011 Biała Podlaska 48 941 4
Lubelskie 0662011 Chełm 55 222 5
Lubelskie 0663011 Lublin 291 304 24
Lubelskie 0664011 Zamość 55 724 5
Lubuskie 0861011 Gorzów Wielkopolski 106 065 9
Lubuskie 0862011 Zielona Góra 118 952 10
Łódzkie 1001011 Bełchatów 49 206 4
Łódzkie 1008021 Pabianice 57 452 5
Łódzkie 1016011 Tomaszów Mazowiecki 54 324 4
Łódzkie 1020031 Zgierz 48 892 4
Łódzkie 1061029 Łódź Bałuty 171 655 14
Łódzkie 1061039 Łódź Górna 141 612 12
Łódzkie 1061049 Łódź Polesie 117 718 10
Łódzkie 1061059 Łódź Śródmieście 56 310 5
Łódzkie 1061069 Łódź Widzew 116 687 10
Łódzkie 1062011 Piotrków Trybunalski 63 388 5
Małopolskie 1261011 Kraków 658 033 54
Małopolskie 1262011 Nowy Sącz 70 872 6
Małopolskie 1263011 Tarnów 95 738 8
Mazowieckie 1408011 Legionowo 44 888 4
Mazowieckie 1421021 Pruszków 50 803 4
Mazowieckie 1461011 Ostrołęka 44 432 4
Mazowieckie 1462011 Płock 103 398 9
Mazowieckie 1463011 Radom 183 749 15
Mazowieckie 1464011 Siedlce 64 499 5
Mazowieckie 1465028 Warszawa Bemowo 101 142 8
Mazowieckie 1465038 Warszawa Białołęka 91 668 8
Mazowieckie 1465048 Warszawa Bielany 113 856 9
Mazowieckie 1465058 Warszawa Mokotów 187 776 14
Mazowieckie 1465068 Warszawa Ochota 72 316 6
Mazowieckie 1465078 Warszawa Praga-Południe 153 471 13
Mazowieckie 1465088 Warszawa Praga-Północ 56 381 5
Mazowieckie 1465098 Warszawa Rembertów 20 279 2
Mazowieckie 1465108 Warszawa Śródmieście 104 423 9
Mazowieckie 1465118 Warszawa Targówek 105 572 9
Mazowieckie 1465128 Warszawa Ursus 47 534 4
Mazowieckie 1465138 Warszawa Ursynów 125 502 10
Mazowieckie 1465148 Warszawa Wawer 62 642 5
Mazowieckie 1465158 Warszawa Wesoła 20 537 2
Mazowieckie 1465168 Warszawa Wilanów 28 118 2
Mazowieckie 1465178 Warszawa Włochy 34 911 3
Mazowieckie 1465188 Warszawa Wola 121 342 10
Mazowieckie 1465198 Warszawa Żoliborz 44 011 4
Opolskie 1603011 Kędzierzyn-Koźle 53 888 4
Opolskie 1661011 Opole 110 989 9
Podkarpackie 1811011 Mielec 51 947 4
Podkarpackie 1818011 Stalowa Wola 53 870 4
Podkarpackie 1862011 Przemyśl 53 516 4
Podkarpackie 1863011 Rzeszów 160 604 13
Podlaskie 2061011 Białystok 253 644 21
Podlaskie 2062011 Łomża 54 185 4
Podlaskie 2063011 Suwałki 58 830 5
Pomorskie 2214011 Tczew 50 589 4
Pomorskie 2261011 Gdańsk 395 514 33
Pomorskie 2262011 Gdynia 212 532 18
Pomorskie 2263011 Słupsk 79 172 7
Śląskie 2401011 Będzin 49 525 4
Śląskie 2411011 Racibórz 48 164 4
Śląskie 2413041 Tarnowskie Góry 52 459 4
Śląskie 2461011 Bielsko-Biała 146 528 12
Śląskie 2462011 Bytom 145 867 12
Śląskie 2463011 Chorzów 93 218 8
Śląskie 2464011 Częstochowa 195 762 16
Śląskie 2465011 Dąbrowa Górnicza 105 141 9
Śląskie 2466011 Gliwice 156 177 13
Śląskie 2467011 Jastrzębie-Zdrój 76 675 6
Śląskie 2468011 Jaworzno 79 505 7
Śląskie 2469011 Katowice 258 974 21
Śląskie 2470011 Mysłowice 63 373 5
Śląskie 2471011 Piekary Śląskie 47 905 4
Śląskie 2472011 Ruda Śląska 117 778 10
Śląskie 2473011 Rybnik 117 561 10
Śląskie 2474011 Siemianowice Śląskie 58 160 5
Śląskie 2475011 Sosnowiec 179 172 15
Śląskie 2476011 Świętochłowice 43 231 4
Śląskie 2477011 Tychy 109 141 9
Śląskie 2478011 Zabrze 151 344 13
Śląskie 2479011 Żory 51 908 4
Świętokrzyskie 2607011 Ostrowiec Świętokrzyski 61 708 5
Świętokrzyskie 2661011 Kielce 170 409 13
Warmińsko-Mazurskie 2805011 Ełk 51 561 4
Warmińsko-Mazurskie 2861011 Elbląg 104 491 9
Warmińsko-Mazurskie 2862011 Olsztyn 148 120 12
Wielkopolskie 3003011 Gniezno 58 352 5
Wielkopolskie 3017011 Ostrów Wielkopolski 62 012 5
Wielkopolskie 3019011 Piła 62 948 5
Wielkopolskie 3061011 Kalisz 87 490 7
Wielkopolskie 3062011 Konin 65 229 5
Wielkopolskie 3063011 Leszno 54 285 4
Wielkopolskie 3064029 Poznań Grunwald 101 078 8
Wielkopolskie 3064039 Poznań Jeżyce 68 388 6
Wielkopolskie 3064049 Poznań Nowe Miasto 112 421 9
Wielkopolskie 3064059 Poznań Stare Miasto 129 488 11
Wielkopolskie 3064069 Poznań Wilda 50 078 4
Zachodniopomorskie 3214011 Stargard 58 546 5
Zachodniopomorskie 3261011 Koszalin 92 958 8
Zachodniopomorskie 3262011 Szczecin 349 577 29

[1] W przypadku największych polskich miast: Warszawy, Łodzi, Poznania i Wrocławia próbę losowano spośród mieszkańców dzielnic tych miast. Dla przykładu, Warszawa dzieli się na 18 dzielnic; respondentów losowano z każdej dzielnicy osobno.

 

Print Friendly, PDF & Email

IFiS PAN

Log In

Create an account
Europejski Sondaż Społeczny | European Social SurveyEuropejski Sondaż Społeczny | European Social Survey